Zasady stosowania monitoringu w przedszkolu – aspekty prawne

Zwiększająca się liczba przypadków wykorzystywania monitoringu w różnych instytucjach publicznych oraz prywatnych rodzi pytanie o legalność i zasadność jego stosowania w przedszkolach. Możliwość stosowania monitoringu w placówkach oświatowych została określona w art. 108a ustawy Prawo oświatowe i ma na celu przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom, a także pracownikom. Z perspektywy prawnej stosowanie monitoringu w przedszkolu wiąże się jednak z wieloma kwestiami, które muszą zostać starannie rozważone.

1. Zasady ochrony danych osobowych

Podstawowym aktem prawnym, który reguluje kwestie dotyczące ochrony danych osobowych, w tym w kontekście monitoringu, jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku
z przetwarzaniem danych osobowych (tzw. RODO). Zgodnie z tym rozporządzeniem, każde nagranie, które może identyfikować osobę fizyczną, traktowane jest jako przetwarzanie danych osobowych, a jego stosowanie musi spełniać określone wymagania.

Przedszkole, decydując się na instalację monitoringu, musi wykazać, że jego stosowanie jest zgodne z zasadą legalności, rzetelności i przejrzystości przetwarzania danych. Ponadto artykuły 12 i 13 RODO nakładają na administratora danych (w tym przypadku przedszkole) obowiązek poinformowania osób, których dane są przetwarzane, o szczegółach dotyczących tego procesu.

2. Cel stosowania monitoringu

Zasadniczym celem monitoringu w przedszkolu powinno być zapewnienie bezpieczeństwa, zarówno dzieciom, jak i pracownikom lub ochrona mienia. W szczególności monitoring może służyć:

·       Obserwacji przestrzeni, w której dzieci spędzają czas w celu niwelowania sytuacji zagrażających ich zdrowiu i życiu, szybkość reagowania i interwencji,

·       Ustaleniu okoliczności w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, takich jak wypadki czy incydenty przemocowe,

·       Ustalanie sprawców czynów zabronionych,

·       Ograniczenia dostępu do budynku i pomieszczeń osobom nieuprawnionym.

Niemniej jednak, stosowanie monitoringu w przedszkolach nie może odbywać się w sposób nadmierny, a więc nie może obejmować zgodnie z zapisami ustawy Prawo oświatowe – art. 108a ust. 3 „ (…) pomieszczeń, w których odbywają się zajęcia dydaktyczne, wychowawcze
i opiekuńcze, pomieszczeń, w których uczniom jest udzielana pomoc psychologiczno-pedagogiczna, pomieszczeń przeznaczonych do odpoczynku i rekreacji pracowników, pomieszczeń sanitarnohigienicznych, gabinetu profilaktyki zdrowotnej, szatni i przebieralni, chyba że stosowanie monitoringu w tych pomieszczeniach jest niezbędne ze względu na istniejące zagrożenie dla realizacji celu określonego w ust. 1 i nie naruszy to godności oraz innych dóbr osobistych uczniów, pracowników i innych osób, w szczególności zostaną zastosowane techniki uniemożliwiające rozpoznanie przebywających w tych pomieszczeniach osób.”

Biorąc powyższe pod uwagę, wprowadzenie regulaminu dotyczącego monitoringu wizyjnego stanowi działanie uzasadnione i zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, mające na celu określenie zasad i warunków, na jakich przeprowadzany jest monitoring wideo, ochronę interesów zarówno dzieci, pracowników, jak i osób trzecich, a także zapewnienie zgodności
z zasadami ochrony danych osobowych.

3. Oznakowanie miejsc objętych monitoringiem

Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoby, które stosują monitoring mają obowiązek oznakowania pomieszczeń oraz terenu, w których monitoring jest stosowany. Oznakowanie to powinno być widoczne, czytelne i jednoznaczne, aby osoby przebywające w tych miejscach były świadome, że są objęte monitoringiem.

Zwykle oznaczenie przyjmuje formę tabliczek lub naklejek informujących o monitoringu
w danym miejscu, zawierających kluczowe informacje, takie jak: dane administratora systemu, kontakt do osoby odpowiedzialnej za przetwarzanie danych z monitoringu oraz cel jego stosowania. Należy również wskazać miejsce, w którym możemy zapoznać się z pełną treścią klauzuli informacyjnej. Miejsce to powinno być łatwo dostępne dla osób, których dane dotyczą, np. sekretariat przedszkola lub strona internetowa.

4. Przestrzeganie zasad minimalizacji danych

Zasada minimalizacji danych nakłada na administratora danych (w tym przypadku przedszkole) obowiązek ograniczenia zakresu przetwarzanych informacji do niezbędnego minimum. Oznacza to, że monitoring nie powinien obejmować wszystkich obszarów placówki, a jedynie te, które są niezbędne do osiągnięcia celu – zapewnienia bezpieczeństwa.

Nagrania z monitoringu, zawierające dane osobowe, przechowywane są przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy, przy czym przetwarzane są wyłącznie w celu, dla którego zostały zgromadzone. Po upływie tego okresu nagrania te zostaną nieodwracalnie usunięte lub zniszczone, w sposób zapewniający ochronę prywatności osób, których dane dotyczą, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

5. Ochrona praw pracowników

W przypadku, gdy monitoring obejmuje również pracowników, należy pamiętać
o przestrzeganiu przepisów prawa pracy, w szczególności w zakresie ochrony dóbr osobistych pracowników. Zgodnie z art. 22² Kodeksu pracy, pracodawca może stosować monitoring w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracowników lub ochrony mienia, kontroli produkcji lub zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, jednak musi przy tym pamiętać o równowadze pomiędzy interesem pracodawcy
a prawem pracowników do prywatności. Ponadto pracownicy powinni otrzymać pisemną informację o stosowaniu monitoringu przed dopuszczeniem ich do pracy.

Warto podkreślić, że choć monitoring wizyjny jest dozwolony, to nagrywanie dźwięku jest zabronione.

6. Kontrola pracy nauczycieli

W świetle przepisów art. 108a Prawa oświatowego, monitoring w szkołach i placówkach oświatowych nie może pełnić funkcji narzędzia nadzoru nad jakością wykonywanej pracy przez pracowników, weryfikacji obecności czy długości przerw. Wykorzystywanie systemu monitoringu w celu oceny efektywności pracy pracowników stanowiłoby naruszenie obowiązujących przepisów które jednoznacznie ograniczają zakres stosowania monitoringu do celów bezpieczeństwa, a nie do kontroli wykonywanych przez pracowników obowiązków zawodowych.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przez pracownika przestępstwa w trakcie wykonywania swoich obowiązków służbowych. W takim przypadku zapis – nagranie może stanowić materiał dowodowy w postępowaniu karnym.

Podsumowanie

Stosowanie monitoringu w przedszkolach jest możliwe, jednak musi odbywać się zgodnie
z przepisami prawa, w szczególności z zasadami ochrony danych osobowych. Przedszkole, decydując się na jego instalację, powinno wyraźnie określić cel i zakres monitoringu, a także zapewnić odpowiednią informację w tym zakresie. Istotne jest, aby monitoring był stosowany w sposób nie naruszający prywatności dzieci i pracowników, a także nie przekraczał niezbędnych granic, które są konieczne do zapewnienia bezpieczeństwa w placówce.

Źródła:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U.UE.L.2016.119.1).

Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U.2019.1781).

Urząd Ochrony Danych Osobowych, Wskazówki Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych dotyczące wykorzystywania monitoringu wizyjnego, Wersja 1 czerwiec 2018.

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U.2024.737).

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2025.277).

‍