Edukacja włączająca w przedszkolach i żłobkach

May 25, 2025
Weronika Sobczyk
Dziecko na wózku inwalidzkim na drewnianym moście w otoczeniu zieleni, z uniesionymi rękami.

Wstęp

Edukacja włączająca (inkluzyjna) zakłada, że każde dziecko – niezależnie od stanu zdrowia i stopnia sprawności – ma prawo rozwijać się razem z rówieśnikami w najbliższym środowisku. Koncepcja ta wynika z Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób z niepełnosprawnościami, ratyfikowanej przez Polskę w 2012 r. Ostatnie lata przyniosły szereg zmian legislacyjnych, w tym rozporządzenie z grudnia 2024 r., które pozwoliło realizować nauczanie indywidualne na terenie przedszkola, a nie tylko w domu. Niniejszy artykuł przedstawia kluczowe akty prawne, obowiązki dyrektorów, źródła finansowania oraz procedury chroniące dzieci i rodziców przed dyskryminacją.

1. Podstawy prawne edukacji włączającej

Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami z 19 lipca 2019 r. – nakłada na podmioty publiczne (w tym przedszkola samorządowe) obowiązek likwidacji barier architektonicznych, cyfrowych i organizacyjnych.

Ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 z 4 lutego 2011 r. – określa minimalny stosunek liczby opiekunów do dzieci (1 : 8 lub 1 : 5, gdy w grupie jest dziecko < 1 roku lub dziecko z niepełnosprawnością).

Karta Nauczyciela (art. 42d) – w pełnym brzmieniu obowiązuje od 1 września 2024 r.; wprowadza minimalną łączną liczbę etatów nauczycieli-specjalistów (pedagog, pedagog specjalny, psycholog, logopeda, terapeuta pedagogiczny). Przy 51–100 wychowankach trzeba zapewnić 1,5 etatu specjalistów.

Rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia specjalnego – reguluje opracowanie Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego (IPET) i wczesne wspomaganie rozwoju.

Rozporządzenie MEN z 6 grudnia 2024 r. zmieniające zasady nauczania indywidualnego – pozwala prowadzić takie zajęcia w budynku placówki, co ogranicza izolację społeczną dziecka.

Osoba trzyma długopis i piszę na kartce.

2. Obowiązki dyrektora placówki

Zapewnienie dostępności architektonicznej

• brak progów przy wejściach, podjazdy lub windy, korytarze szer. ≥ 90 cm;

• co najmniej jedna dostosowana toaleta;

• możliwość wejścia z psem asystującym.

Zatrudnienie wyspecjalizowanej kadry

• od 1 września 2024 r. – łącznie 1,5 etatu nauczycieli-specjalistów przy 51–100 dziećmi.

• w żłobku dodatkowy opiekun, jeśli w grupie jest dziecko z niepełnosprawnością.

Organizacja indywidualnego wsparcia

• opracowanie IPET-u dla każdego dziecka z orzeczeniem;

• prowadzenie zajęć rewalidacyjnych i wczesnego wspomagania;

• od grudnia 2024 r. – możliwość realizacji nauczania indywidualnego w placówce.

Bezpieczeństwo i procedury kryzysowe

• ewakuacja uwzględniająca dzieci o ograniczonej mobilności;

• obowiązkowe ubezpieczenie NNW;

• okresowe szkolenia personelu z obsługi sprzętu wspomagającego.

Osoba używa kalkulatora i liczy.

3. Finansowanie dostosowań

Subwencja oświatowa z wagą.

Program „Aktywny Samorząd” PFRON.

Fundusz Dostępności BGK – preferencyjne pożyczki na windy, podjazdy i modernizację sanitariatów.

Dotacje gminne – wiele samorządów współfinansuje zatrudnienie „asystenta cienia” lub terapeutów integracji sensorycznej; warto śledzić lokalne regulaminy konkursów.

4. Rekrutacja i droga odwoławcza

1. Publikacja listy – w przedszkolu rodzic ma 3 dni na wystąpienie o uzasadnienie odmowy; w żłobku terminy określa statut placówki.

2. Odwołanie – w przedszkolu: 3 dni na odwołanie do dyrektora, następnie skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego; w żłobku skarga trafia od razu do WSA.

3. Dokumenty – dołącza się orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego (przedszkole) lub zaświadczenie lekarskie (żłobek).

Odmowa przyjęcia dziecka wyłącznie ze względu na niepełnosprawność narusza art. 32 Konstytucji RP (równość wobec prawa) i może zostać zgłoszona do Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka.

Zakończenie

Włączanie dzieci z niepełnosprawnościami do grup rówieśniczych w przedszkolach i żłobkach to nie tylko prawny obowiązek, lecz także inwestycja w spójność społeczną. Placówki, które systematycznie prowadzą audyty dostępności i łączą różne źródła finansowania, osiągają pełną zgodność z przepisami przy relatywnie niskich kosztach. Co ważne, skuteczne dostosowania zmniejszają ryzyko sporów sądowych i budują pozytywny wizerunek w społeczności lokalnej.

Bibliografia

1. Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami, Dz.U. 2012 poz. 1169.

2. Rozporządzenie Ministra Edukacji z 6 grudnia 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego i nauczania indywidualnego, Dz.U. 2024 poz. 1714.

3. Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Dz.U. 2019 poz. 1696 ze zm.

4. Ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, t.j. Dz.U. 2024 poz. 338.

5. Karta Nauczyciela, art. 42d, t.j. Dz.U. 2024 poz. 986; art. 29 ustawy z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2022 poz. 1116.

6. Rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami, Dz.U. 2017 poz. 1578.

7. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, komunikat „Aktywny Samorząd 2025 – maksymalne dofinansowanie 347 zł miesięcznie”, 20 I 2025.

8. Bank Gospodarstwa Krajowego, „Pożyczka z Funduszu Dostępności”, aktualizacja z 5 IV 2025.

9. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., art. 32.

Korzystasz z innego systemu?
Pomożemy Ci przenieść dane do ELF EDU® i oszczędzić cenny czas.

Powiązane artykuły

Zobacz więcej
Prawo

Regulamin organizacyjny w praktyce – wsparcie w zarządzaniu przedszkolem

W codziennym funkcjonowaniu przedszkola ważną rolę odgrywają różnego rodzaju dokumenty organizacyjne. To one porządkują zasady działania placówki, precyzują zakres obowiązków pracowników, opisują strukturę czy sposoby komunikacji wewnętrznej. Część z tych dokumentów wynika wprost z przepisów prawa, inne tworzone są z potrzeby lepszej organizacji pracy i zarządzania zespołem. Jednym z takich dokumentów – często stosowanym w praktyce – jest regulamin organizacyjny. Choć jego forma i zakres mogą się różnić w zależności od typu i wielkości placówki, dobrze przygotowany regulamin może znacząco ułatwić życie właścicielom, dyrektorom i całemu zespołowi.
ELF EDU® Dziennik
July 24, 2025
Prawo

Kontrole w przedszkolach: Co sprawdza kuratorium, a co sanepid?

Funkcjonowanie przedszkoli podlega ścisłemu nadzorowi ze strony różnych instytucji państwowych. Dwie najważniejsze jednostki przeprowadzające kontrole w przedszkolach to kuratorium oświaty oraz państwowa inspekcja sanitarna, czyli potocznie sanepid. Każda z tych instytucji ma inny zakres kompetencji i zwraca uwagę na inne aspekty działalności przedszkola.
ELF EDU® Dziennik
July 23, 2025
Edukacja

Dziecko jako badacz – jak wprowadzić eksperymenty naukowe do przedszkola

Dzieci od najmłodszych lat wykazują naturalną chęć do odkrywania świata. Zadają pytania, eksperymentują, mieszają, obserwują. Wykorzystanie tej wrodzonej ciekawości to doskonała okazja do wprowadzenia elementów naukowego myślenia już w przedszkolu.
Sara Golly
July 15, 2025